Groot, groter, grootst was lang het devies achter vele tech-start-ups. Die groei mocht wat kosten en winst op enig afzienbare termijn was niet noodzakelijk om op grote schaal investeerders aan te trekken. Want winst komt bij voldoende schaalgrootte vanzelf, zo was de gedachte. Dus hoeft er in de beginfase geen sprake te zijn van een levensvatbaar businessmodel. Een redenering waar ik als eenvoudige retailstrateeg de logica niet van kon inzien. Maar dat lag aan mij, want de markt liet zien dat dat toch echt de nieuwe werkelijkheid was. De wetten van de nieuwe economie.

Om die winstgevendheid zo snel mogelijk te bereiken, moest er sprake zijn van exponentiële groei. En met exponentiële groei, snelle toename van schaalgrootte en marktdominantie ontstond een soort van winner-take-all-gedachte die de basis vormde van de financiering van vele start-ups: HelloFresh, Picnic, Gorillas en Just Eat Takeaway, om er maar een paar te noemen. Alles moest wijken voor exponentiële groei. Want exponentiële groei was wat investeerders vroegen voor de verdere investering in het aanjagen van diezelfde exponentiële groei. Een vicieuze investeringscyclus waaraan alles ondergeschikt gemaakt wordt. Arbeidsvoorwaarden en -omgeving, veiligheid, goed nabuurschap… U kent allen de berichtgeving over arbeidsmisstanden en onveilige situaties op en om het werkveld. Of het nu gaat om Gorillas, Flink of Zapp, ze ervaren momenteel dat de maatschappij in verzet komt tegen de offers die gebracht moeten worden voor hun honger naar exponentiële groei. Slaat u het verhaal van Lino, fietsbezorger bij Thuisbezorgd.nl (NRC 14 mei jl.) er nog maar eens op na. Lang leve de wetten van de nieuwe economie.

Inmiddels ontdekken we dat die logica van exponentiële groei en die belofte van uitgestelde winst en waardevermeerdering toch niet helemaal opgaan. Als één bedrijf daar nu op pijnlijke wijze achter komt, is het wel Just Eat Takeaway (JET). Lang bejubeld als de absolute koning van de maaltijdbezorging – aan fondsen en investeerders geen gebrek – lijkt zich toch de logica van de oude reële economie aan te dienen. Het bestuur en de aandeelhouders ontdekken dat exponentiële groei (lees: overnames) niet tot waardevermeerdering leidt, maar in dit geval tot waardevermindering.

‘We ontdekken dat die logica van exponentiële groei en die belofte van uitgestelde winst en waardevermeerdering toch niet helemaal opgaan’

In juni 2020 nam JET het Amerikaanse Grubhub over voor de luttele som van € 6,4 miljard. Een volgende loot aan de stam van JET. Een volgende stap in de verovering van marktaandeel, schaalgrootte, marktdominantie en uiteindelijk winstgevendheid. Helaas moeten aandeelhouders en management nog geen twee jaar later concluderen dat de logica van exponentiële groei en uitgestelde winstgevend niet of niet meer werkt. JET verloor binnen een jaar ruim driekwart van haar beurswaarde. (Op 10 mei geschreven, red.) In plaats van extra groei levert de overname de afgelopen maanden krimp op. De voorzitter van de raad van commissarissen trad onlangs af, de ceo ligt onder vuur en JET overweegt Grubhub in de etalage te zetten. Een langgekoesterde strategie, gebaseerd op vermeende economische wetmatigheden van de nieuwe economie, spat als een zeepbel uiteen.

Zou het dan toch waar zijn dat je investeerders lang winstgevendheid kunt beloven, maar dat er uiteindelijk net als in de oude economie gewoon geleverd moet worden?

Foto: ©imaxepress/123RF.COM.

Meer EFMI Columns:

• Aldi: too Lidl too late?

• CSRD, wat moet je ermee?

• De supermarktsector polariseert

• Plus, AH, Nettorama en de consolidatietrend

• Technologie heeft geen moraal

• Van modderschuit naar vlaggenschip

• Kartelvorming voor het goede doel

• Neckarsulm is ver weg, maar toch…

Op de hoogte blijven van de laatste insights?
Wilt u periodiek geïnformeerd worden over nieuwe onderzoeksartikelen, columns, EFMI-studies en EFMI-kennisevents? Laat dan hier uw gegevens achter: